Het raadsel van Elisabeth Martens uit Meerlo (Deel III)

Voor ik verder ga over de beide Elisabetten wil eerst wat meer vertellen over Thomas Carolus Zeeman. Hij werd gedoopt te Utrecht in de R.K. 1e Augustijner Statie in de Herenstraat. Zijn vader was Cornelis Zeeman (Luthers) en Helena Elisabeth Vortman (R.K.). Beide ouders waren geboren te Amsterdam, respectievelijk in 1765 en 1770. Gehuwd te Buiksloot (bij Amsterdam) in 1790, moeten ze rond 1795 naar Utrecht vertrokken zijn alwaar in 1798 Thomas Carolus geboren is. Dat het gezin niet erg honkvast was blijkt wel uit het overlijden van beide ouders: zijn moeder overlijdt in 1819 te Sambeek en zijn vader... die heeft waarschijnlijk rond 1798 zijn gezin in de steek gelaten om terug te keren naar Amsterdam en daar met ene Jacoba Bekkers samen te gaan leven. Het is onbekend of ze gehuwd zijn. Op de sterfakte uit 1814 (te Amsterdam) van Cornelis Zeeman staat dat hij de man is van Jacoba Bekkers. Terwijl de vrouw waarmee hij gehuwd was, Helena Elisabeth Vortman, nog in leven was en woonde te Sambeek... Ik heb nog niet uit kunnen zoeken of Cornelis en Helena Elisabeth gescheiden zijn. Onderzoek in Utrecht of Amsterdam zal hierover meer duidelijkheid moeten verschaffen, want als Cornelis werkelijk zijn vrouw verlaten heeft, zal deze laatste ongetwijfeld een beroep op de armenzorg van Utrecht of Amsterdam gedaan hebben. Het echtpaar Zeeman - Vortman had 4 kinderen, 3 meisjes en 1 jongetje. Het zal geen harmonieus gezin zijn geweest. Waarschijnlijk heeft Thomas zijn vader nooit gekend.

Afbeelding: de doop van Thomas Carolus Zeeman op 26 april 1798 te Utrecht.

De appel zal niet ver van de boom vallen, want Thomas Carolus zal 30 jaar later ook zijn vrouw verlaten...

Thomas Carolus duikt weer op in januari 1825 te Heijen (gemeente Bergen). Hij verschijnt op 22 januari dat jaar voor Burgemeester Pieter Willem Baron de Liedel om een kind aan te geven dat de dag ervoor geboren is. Hij geeft het kind de naam Helena. Hij verklaart de vader te zijn. De moeder is Francisca van Kempen, oud zeventien jaren. Uit de akte is niet echt duidelijk of ze gehuwd waren, maar de vergelijking met andere akten uit dezelfde periode maakt veel duidelijk: bij de geboorten staat steeds "zijne huisvrouw". Deze zinsnede ontbreekt in de geboorte-akte van Helena. Ze waren dus niet gehuwd. Toch zal Helena door het leven gaan als Helena Zeeman, ondanks het feit dat haar natuurlijke vader en moeder ook in de toekomst niet zullen huwen. In de volkstelling te Bergen van 1830 heet ze Helena van Kempen, bij haar huwelijk in 1855 en haar dood in 1878 draagt ze de achternaam Zeeman.

Het duurt niet lang of Thomas Carolus wordt opgepakt wegens landloperij. Op 25 februari 1825 nemen 2 marechaussees hem én zijn "schoonbroer" Peter van Kempen gevangen bij Wanssum waar ze "agter de kapel", "hondert stappen van den weg" in een kuil "lagen te rusten". Waarschijnlijk verstopten ze zich voor de marechaussees te paard, die ze vast en zeker hadden zien aankomen. De marechaussees op hun beurt zullen beide heren zeker ook hebben zien lopen vóór ze zich in de kuil verstopten. Ze werden voorgeleid aan Pieter Willem Baron de Liedel, de Burgemeester van Bergen bij wie Thomas een maand eerder zijn dochter had aangegeven. De Burgemeester was heel stellig: "dat deze twee groote landlopers waaren, dat hij niet wist waarvan zij leefden, niet arbeide noch handleering (?) om daarvan te leeven." Verder is er in het verslag van de marechaussees te lezen: "den T.C. Zeeman is bekend voor de menschen voor eenen slegten en eene groote landlooper, een ider is verdagt op hem" en "zij zij bekend over de maas overal bij alle schoute en gemeentenarery, voor heele slegte, geen verdienste, geen inkoomen, in de Herbergen drinken en agter de haage leggen woorden zij veel gezien. Een ider een oordeelt, het geene wat zij hadden, moete zij krijgen met steelen of bedelen." Volgens het verslag had Thomas Carolus ook nog een groot mes bij zich. "Partners in crime" Thomas C. en Peter van Kempen waren in 1823 al eens opgepakt voor diefstal. Wegens gebrek aan bewijs zijn ze toen door het hof van Assissen te Den Bosch vrijgesproken. Peter van Kempen, geboren in 1808 te Kessel a/d Niers (D), was toen pas 15 jaar oud. In die paar jaar hadden ze dus samen al een hele reputatie opgebouwd.

Afbeelding: verslag van de marechaussee arrestatie T.C. Zeeman en P. van Kempen.

In 1827 zal T.C. Zeeman wederom opgepakt worden, samen met o.a. zijn "schoonmoeder" Petronella Derks (weduwe van Kempen), wegens diefstal van enkele schapen en landloperij. Hierbij is zo ongeveer het hele gezin van Kempen betrokken. Deze omvangrijke zaak zal ik in een toekomstig blog behandelen. De weduwe van Kempen zal naar aanleiding hiervan naar Rekem gezonden worden en aldaar sterven. Overigens wonen T.C. Zeeman, Franciska van Kempen en hun dochter in bij de weduwe van Kempen.

Lang zal T.C. het niet uithouden bij Francisca van Kempen. Op 27 oktober 1829 huwt hij te Venray met Maria Smits (*1797 Venray).