Op zoek naar de oorsprong van de Vercoulen's (Deel II)

In eerste instantie had ik me in maart 2012 aangemeld voor het project "Zonen van Adam in Nederland" (Deel 2). Door allerlei oorzaken heeft dit project vertraging opgelopen en liet de "uitslag" op zich wachten. Nu, januari 2014, zijn de uitslagen bekend die op korte termijn gepubliceerd zullen worden in het boek  "Zonen van Adam in Nederland, deel 2". Echter, ongeduldig geworden, heb ik in oktober 2013 in de VS bij Familytree DNA een Y-DNA37 én een mtDNA test aangevraagd.

De Y-DNA37 test is bedoeld om te bepalen tot welke "haplogroep" je behoort en kan familieverbanden leggen in de mannelijke lijn. Het Y-Chomosoom wordt (nagenoeg ongewijzigd) doorgegeven van vader op zoon. Alleen mannen kunnen deze test doen. Het getal 37 staat voor het aantal "markers" waarop getest wordt. Op basis van de uitkomst word er voorspeld tot welke haplogroep je behoort. Met de nadruk op "voorspeld", de resultaten worden vergeleken met de uitslagen andere deelnemers waarbij de haplogroep definitief is vastgesteld. Wil je de haplogroep waartoe je behoort definitief vaststellen, dan is er een aanvullende test nodig. Dat kost uiteraard geld, maar hobby's kosten nu eenmaal geld...

De mtDNA test is ook bedoeld om vast te stellen tot welke haplogroep je behoort, maar dan in de vrouwelijke lijn (je moeder, je moeders moeder enz.). Deze test kan door mannen én vrouwen gedaan worden.

De uitslag van de Y-DNA37 test heb ik inmiddels binnen. Volgens de test zou ik behoren tot de Haplogroep J2. Maar zeker is dat nog niet. Als ik kijk naar vergelijkbare resultaten dan zou ik onder subclade J2a4b (J-M67) vallen. Die test loopt nog. Haplogroep J2 komt in Nederland redelijk weinig voor en zou volgens sommigen duiden op afstamming van Romeinse soldaten (die niet persé Romeins hoeven te zijn). De voorvaderen J2 zouden afkomstig zijn uit de zogenaamde "Vruchtbare Sikkel". 

Opvallend zijn de waardes van markers DYS447 en DYS438: respectievelijk 28 en 8. Deze waarden komen voor deze markers weinig voor. Of dat iets zegt ? Ik heb geen flauw idee ! Ik heb me eigenlijk pas sinds enkele dagen verdiept in deze materie, en het is best complex. Het is een heel technisch verhaal waarbij je bijna zou vergeten dat je met genealogie bezig bent ! Het is niet zo tastbaar als een lang gezocht huwelijk vinden in Genlias (sorry: Wiewaswie), maar op langere termijn hoop ik hier zeker iets aan te hebben.

Rijst de vraag: wat heb je hier eigenlijk aan als Genealoog? Behalve dan dat je weet waar een verre, onbekende voorvader vandaan kwam ? Tja, die vraag is moeilijk te beantwoorden. Het spreekt je aan of je hebt er niets mee. Ik heb wel ontdekt dat als je je er eenmaal mee inlaat het je niet meer loslaat...net als "papieren" genealogie... In ieder geval kun je er familie-verbanden mee leggen die vér voor de DTB's reiken. Hoewel je er meestal geen namen / data aan kunt verbinden - de genealoog wil toch altijd graag de hokjes vullen Aldfaer - spreekt het zeker tot de verbeelding dat je ver weg familie blijkt te zijn van een persoon uit pakweg het Midden-Oosten.

Genoeg gemijmerd... Ook genetische genealogie kan voor onverwachte verrassingen zorgen. Wat nu als een juridische vader (dus volgens de doopregisters of Burgerlijke Stand) niet de natuurlijke vader is ? Dit kan aan het licht komen als (mannelijke) dragers van dezelfde achternaam die volgens de klassieke genealogie verwant zijn na DNA onderzoek toch verschillend DNA blijken te hebben. Er zijn dan 2 mogelijkheden: er is bij het opstellen van de stamboom een vergissing gemaakt: de dragers van dezelfde achternaam zijn niet verwant, er is sprake van 2 verschillende families die toevallig dezelfde achternaam hebben. Of ergens in de stamreeks is er een vader die niet de natuurlijke vader blijkt te zijn. Dit laatste noemt men in jargon een NPE. "Non-Paternity Event". De juridische vader is dus niet de natuurlijke vader. De redenen daarvoor kunnen divers zijn: verkrachting (denk aan tijden van oorlog / bezetting), incest, kind erkend door andere dan natuurlijke vader, (verborgen) adoptie, vreemdgaan moeder. En dat laatste schijnt minder voor te komen dan men zou denken.

Sommige bronnen spreken over 10% van de kinderen die uit een andere vader geboren zouden zijn dan de juridische vader. In praktijk blijkt dat dit percentage voor wat betreft West-Europa heel wat lager ligt. Bovendien blijkt het te verschillen per bevolkingsgroep én zijn er verschillen tussen bijvoorbeeld dorpen en (grotere) steden. Waarbij het percentage in de steden vaak hoger ligt.

Stel zo'n NPE doet zich voor in jouw stamreeks... schande ? Ik vind van niet, je bent tenslotte niet verantwoordelijk voor- en je hebt geen invloed op het reilen en zeilen van je voorouders. Het is dan een uitdaging er achter te komen bij welke voorvader het "fout" is gegaan. En het hoeft dan niet eens jouw voorvader te zijn die niet "de echte" is, maar het kan net zo goed de voorvader van je achterneef waarmee je niet matcht die niet "de juiste" is... Goh, je voorouders zijn net gewone mensen...

Zo te zien wordt deze blog weer een allegaartje aan informatie. Terug naar de vraagstelling: wat is de oorsprong van de Vercoulen's ? Die vraag is nog onbeantwoord gebleven, en zal dat voorlopig ook blijven. Tot ik meer zekerheid heb over mijn haplogroep en subclade binnen die haplogroep. En dan nog: wie kan mij de garantie geven dat al mijn voorvaderen ook de natuurlijke voorvaderen zijn en er geen NPE heeft plaatsgevonden ? Wil ik zeker zijn dan zal een andere nakomeling van bijvoorbeeld Jacobus Vercoulen uit een andere tak zich moeten laten testen. Zo kan genetische genealogie vragen beantwoorden, maar op haar beurt ook weer vele nieuwe vragen oproepen waarbij we ons bij de "klassieke" genealogie niet druk om maakten....

 

Op zoek naar de oorsprong van de Vercoulen's (Deel I)

De Stamreeks Vercoulen / Verkoulen  gaat terug tot ca. 1710. Rond die tijd moet Jacobus Vercoulen geboren zijn. Veronderstelde ouders zijn Joannes Verkoulen en Jacoba Vaesen die op 11 juni 1703 te Heythuysen in het huwelijk traden. Echter, ik heb geen bewijs kunnen vinden dat dit ook daadwerkelijk de ouders van Jacobus zijn. Er is namelijk geen doop van Jacobus terug te vinden. Er is een mogelijkheid dat Jacobus te Baexem gedoopt is. Baexem ligt op ca. 2 kilometer afstand van Heythuysen. Echter, in 1723 de brand pastorie te Baexem af, waarbij onder andere de DTB's verloren gaan. Gevolg is dat de bronnen voor doop / huwelijk / sterven te Baexem beginnen in  juni 1724. Als de brand in 1723 is geweest is het wel vreemd dat er pas vanaf juni 1724 weer begonnen is met het registreren van dopen etc. Misschien heeft een nieuw kerkboek zo lang op zich laten wachten ? In ieder geval kan ik niet nakijken of Jacobus rond 1710 in Baexem gedoopt is.

De getuigen bij het huwelijk in 1736 van Jacobus geven ook geen uitsluitsel. Jacobus zal 3 kinderen krijgen: Joanna (1736, onecht), Petrus (1737) en Joannes (1740). Joanna of Joannes zouden dus vernoemd kunnen zijn naar hun veronderstelde opa Joannes Verkoulen. Petrus is vernoemd naar zijn opa van moeders kant, Petrus Verport (aen gen Port). Petrus zal slechts enkele maanden oud worden. Joannes van 1740 is mijn voorvader. Bij de doop van Joanna in 1736 is ene Joannes Verkoulen getuige. Dat zou dus kunnen duiden op het feit dat Joannes Verkoulen de vader van Jacobus is. Jacobus zal niet oud worden, in 1743 zal hij sterven aan de koorts, 33 jaar oud.

 

Overlijden 1743 Jacobus Verkoulen te Heythuysen (20 aprilis 1743)

Maar al zouden Joannes Verkoulen en Jacoba Vaesen de natuurlijke ouders van Jacobus zijn, daar kom ik niet veel verder mee, want van beiden is weinig bekend. Geen doop, maar ook geen overlijden. In de regio (Baexem, Grathem, Echt, Roermond. Heythuysen, Helden) komt de naam al sinds midden 17e eeuw voor. Ik heb echter geen aanwijzingen dat dit ook allemaal familie is. In die tijd konden "achternamen" nog wel eens veranderen als men bijvoorbeeld verhuisde naar een andere boerderij. Of het kwam ook wel voor dat kinderen de achternaam van de moeder kregen, bijvoorbeeld omdat haar familie in hoger aanzien stond. Dan zijn er nog mensen in die tijd (begin 1700) die "op de Coulen" heten. Zouden deze ook verwant zijn ? En zo is er in Baexem nog altijd een straat met de naam "Koelenstraat".

Waar zouden de Vercoulen's oorspronkelijk vandaan komen ? Ik heb altijd het idee gehad dat onze oorsprong "oerhollands" is, of beter gezegd "oerlimburgs". Maar is dat wel zo ? Om hier inzicht in te krijgen, én om te kijken met welke familie(s) de Vercoulen's verwant zijn, heb ik een DNA test laten doen. Een zogenaamde Y-DNA test.