dinsdag 2 februari 2021

Ter dood veroordeelden 1814 - 1870

Deel I / 1861 - 1870

In deze blog Deel I van alle personen die in Nederland ter dood veroordeeld zijn door een Rechtbank en/of in Hoger Beroep, buiten oorlogstijd. Veel gegevens zijn afkomstig uit het boek "Genade voor Recht" door Sibo van Ruller, gepubliceerd in 1987. Hij heeft diepgravend onderzoek gedaan naar de gratieverlening aan ter dood veroordeelden in de periode 1806 - 1870. Ik heb dit aangevuld met geboortedatum en -plaats en overlijdensdatum en -plaats, indien te achterhalen. Bronnen zijn onder andere WieWasWie, Delpher en Open Archieven.

Er waren een aantal misdaden waarvoor de doodstraf uitgesproken kon worden:
  • Kindermoord (in praktijk vaak een ongehuwde moeder die haar pasgeboren kind om het leven bracht)
  • Vadermoord / Parricide (het vermoorden van vader of moeder)
  • Vergiftiging (vaak de partner of ouder(s))
  • Muntmisdrijf (vervalsen of namaken munten / bankbiljetten / muntbiljetten)
  • Moord
  • Diefstal met verzwarende omstandigheden (bij nacht, in vereniging, met braak / inklimming)
  • Brandstichting (in praktijk vaak voor het verzekeringsgeld of wraak)
  • Diefstal bij herhaling of in combinatie met doodslag
  • Geweld tegen een ambtenaar
  • Doodslag bij herhaling
In 1870 is de doodstraf afgeschaft, na jarenlange discussies. Daarvoor in de plaats kwam de mogelijkheid tot levenslange gevangenisstraf.

De strafwet, gebaseerd op de Code Pénal uit de Franse Tijd, was erg star. Bij bijvoorbeeld bewezen kindermoord moest de rechter de doodstraf opleggen. De veroordeelde kon dan in hoger beroep gaan, maar als ook in hoger beroep de feiten bewezen waren en er waren geen fouten gemaakt dan kreeg de veroordeelde nog steeds de doodstraf. De laatste mogelijkheid was dan gratie vragen aan de Koning. Gratie vragen kon pas na het definitief worden van de veroordeling. De Minister van Justitie adviseerde de Koning over het al dan niet afwijzen van het gratieverzoek. In praktijk volgde de Koning vrijwel altijd dit advies. De Minister van Justitie vroeg op zijn beurt eerst advies van het veroordelende Hof en eventueel de Hoge Raad in Den Haag. De Minister van Justitie baseerde zijn advies aan de Koning op het strafdossier en de adviezen van het veroordelende Hof en Hoge Raad.

De beslissing van de Koning werd gepubliceerd middels een Koninklijk Besluit (KB) en meegedeeld aan de veroordeelde. Was het een afwijzing dan was het de bedoeling dat het doodvonnis zo spoedig mogelijk na de mededeling aan de veroordeelde voltrokken werd.

In de loop der jaren (tussen 1806 en 1870) nam het aantal afwijzingen af. Vooral na een wetswijziging in 1854.

De vervangende straf was meestal 20 jaar gevangenisstraf, maar levenslang kwam ook sporadisch voor. Anderen straffen: 26 jaar, 10 jaar, 5 jaar en diverse gevangenisstraffen tussen 3 jaar en 20 jaar. Een enkele keer werd de straf geheel kwijtgescholden (Johanna Brouwers in 1868).

Ik heb getracht de juiste personen achter deze veroordelingen te vinden. Het boek van van Ruller geeft alleen de achternaam, eerste letter van de voornaam en leeftijd van de veroordeelde (indien bekend) en het veroordelend Hof. Door aanvullend onderzoek via Delpher en WieWasWie kom ik vaak wel achterhalen welke persoon schuil gaat achter deze gegevens. Soms is het niet mogelijk de betreffende persoon te achterhalen. Zeker bij namen als Brouwer, De Jong, Janssen etc. is dat soms erg lastig. Ook zijn sommige personen na hun vrijlating over de grens gezet omdat ze geen Nederlands Staatsburger waren. In die gevallen is het ook moeilijk na te gaan waar ze gebleven zijn.

Mochten er fouten in staan of aanvullingen dan verneem ik die graag. Ook kan ik eventueel behulpzaam zijn bij het zoeken naar meer informatie over de veroordeelde. Laat een bericht achter onder deze post.

Hoe de gegevens in het overzicht te interpreteren ?
  • kolom 1: Achternaam. Achternaam van de veroordeelde zoals die vermeld is in het geboorteregister. Soms komen afwijkende schrijfwijzen voor. ik probeer deze te vermelden bij de opmerkingen (kolom 15).
  • kolom 2: Voornaam. Voornaam van de veroordeelde zoals die vermeld is in het geboorteregister.
  • Kolom 3: Geslacht. Geslacht van de veroordeelde
  • kolom 4: Geboren. Datum van geboorte van de veroordeelde zoals die vermeld is in het geboorteregister. Staat er een tilde (~) voor de datum dan is het een doopdatum.
  • kolom 5: Plaats. Plaats van geboorte zoals vermeld in het geboorteregister.
  • kolom 6: Overleden. Datum van overlijden van de veroordeelde zoals die vermeld is in het overlijdensregister.
  • kolom 7: Plaats. Plaats van overlijden van de veroordeelde zoals die vermeld is in het overlijdensregister.
  • kolom 8: Beroep. Beroep ten tijde van de veroordeling / gratie. Bij gehuwde / weduw vrouwen vermeld ik altijd "Huisvrouw", tenzij een ander beroep bekend is.
  • kolom 9: Delict. Voor welk delict is de persoon veroordeeld.
  • kolom 10: Rechtbank. Provinciaal hof voor welke de persoon veroordeeld is.
  • kolom 11: Straf. Welke alternatieve straf heeft de veroordeelde gekregen na eventuele gratie.
  • kolom 12: Gratie d.d.. Datum van het gratiebesluit.
  • kolom 13: K.B.. Inventarisnummer van het betreffende Koninklijk Besluit.
  • kolom 14: Overl. gevangenis. Is de veroordeelde overleden in de gevangenis tijdens het uitzitten van zijn straf ? Indien de veroordeelde overleden is tijdens een latere gevangenisstraf staat hier ook "Nee".
  • kolom 15: Opmerkingen. Bijzonderheden aangaande de veroordeelde.
=======================================================================
<![if supportMisalignedColumns]> <![endif]>
Achternaam Voornamen Geslacht Geboren Plaats Overleden Plaats Beroep Delict Rechtbank Straf Gratie d.d. K.B. Overl. gevangenis  Opmerkingen
Temmen Hinderikus Joannes M 07-02-1854 Nieuwe Pekela 14-05-1920 Stadskanaal Arbeider Brandstichting GR 5 jaar 18-11-1870 1872 Nee  
Westra Folkert M 23-11-1828 Wouterswoude 03-06-1875 Leeuwarden Arbeider Brandstichting FR 15 jaar 21-02-1870 1831 Ja  
Mokcaarts Hendrik Josephus Johannes M 25-07-1833 Haarlem 15-02-1914 Amsterdam Bediende Moord NB 20 jaar 26-04-1870 1840 Nee  
Vermaas Jannigje V 06-09-1846 Mijnsherenland 29-10-1915 Amsterdam Huisvrouw Brandstichting ZH 15 jaar 25-03-1870 1835 Nee  
Halma Sierk M 26-09-1845 Engwierum 14-07-1917 Delft Kleermaker Brandstichting FR 15 jaar 10-11-1869 1813 Nee  
Veldhuizen Dirkje V 23-09-1853 Houten 24-12-1911 De Bilt zonder beroep Brandstichting UT 10 jaar 21-09-1869 1806 Nee Geboren als Dirkje Kooij. Erkend bij huwelijk 15-11-1861 te Houten door Gerrit Veldhuizen.
Ton Jan M 11-01-1836 Alkmaar 22-02-1881 Amsterdam Warmoezier Brandstichting NH 10 jaar 06-01-1870 1823 Nee  
Roelands Adriana V 12-09-1800 Rijsbergen 15-09-1871 Woerden zonder Brandstichting NB 20 jaar 23-08-1869 1802 Ja Weduwe
Roestenburg Petronella V 02-11-1826 Oisterwijk 15-08-1899 Kapellen (B) Huisvrouw Moord NB 3 jaar 13-03-1869 1776 Nee  
Passemier Elisius Janus M 02-11-1827 Clinge 10-08-1872 Leeuwarden Koopman Diefstal art.381 ZL 20 jaar 30-07-1869 1798 Ja Ook wel genaamd Elisius Johannes.
Postma Hendrik M 15-02-1836 Surhuisterveen 13-05-1880 Leeuwarden Korfmaker Brandstichting FR 15 jaar 02-07-1869 1794 Ja  
Loonstra Auke M 27-05-1840 Surhuisterveen 10-10-1899 Veendam Arbeider idem FR 10 jaar idem idem Nee  
Haverkamp Antje V 13-03-1849 Heerde 30-01-1922 Arnhem Dienstmeid Brandstichting GL 5 jaar 24-05-1869 1787 Nee  
Kouijzer Anna Catharina Maria V 27-04-1841 Stoppeldijk na 1887 ? Dagloonster Vergiftiging ZL 20 jaar 06-03-1869 1775 ? 09 maart 1887 naar gevangenis Gorinchem vanuit gevangenis Den Bosch. Straftijd tot 1889.
Giellet Augustinus M 05-10-1827 Westdorpe 06-12-1890 Boschkapelle Zadelmaker Doodslag / Diefstal ZL 20 jaar 06-01-1869 1765 Nee Ook wel genaamd Augustinus Geilleit.
Hopstaken Joanna V 27-03-1818 Rijsbergen 29-11-1870 Woerden Huisvrouw Vergiftiging NB 20 jaar 20-02-1869 1772 Ja  
Graus Johannes M 27-08-1818 Ohe en Laak 01-10-1871 Leeuwarden Groefbidder Moord UT 20 jaar 26-09-1868 1748 Ja  
Fij Gerrit Jan M 16-11-1832 Enschede 01-02-1920 Deventer Arbeider Brandstichting OV 20 jaar 08-12-1868 1760 Nee  
de Loos Adrianus M 17-01-1843 Bergen op Zoom 11-04-1917 Sint Jansteen Boerenknecht Moord / Diefstal ZL 20 jaar 11-06-1868 1731 Nee  
van Rossum du Chattel Johannes Hendrik M 01-10-1849 Leiden 14-03-1906 Leiden Goudsmid Moord NH 20 jaar 29-07-1868 1738 Nee Ook wel genaamd du Challet.
van der Heijden Martinus M 07-08-1842 Amersfoort 23-03-1916 Bussum Timmerman Vadermoord UT 20 jaar 07-03-1868 1716 Nee  
de Koster Isaac M 16-04-1823 Leiden na 1897 ? Kleermaker Diefstal herhaling ZH 20 jaar 17-01-1868 1707 Nee Zit van 1891 - 1897 wederom gevangen in Leeuwarden wegens diefstal.
Ruuls Jantje V 02-05-1830 Helpman  05-12-1876 Den Bosch Huisvrouw Kindermoord GR 20 jaar 04-04-1868 1720 Ja  
Brouwers Johanna V 27-09-1824 Moergestel 08-12-1885 Kampen Huisvrouw Brandstichting NH Kwijtschelding 09-01-1868 1706 Nee  
Jongstra Pieter M 05-05-1837 Oudemirdum 14-09-1875 Leeuwarden Boerenarbeider Brandstichting FR 15 jaar 05-11-1867 1694 Ja  
Kooiman Johannes M 26-05-1838 Meerkerk 29-08-1882 Giessen-Nieuwkerk Kleermaker Brandstichting ZH 15 jaar 10-07-1867 1675 Nee  
Leeuwrink Hilligje V 11-01-1851 Beilen 05-04-1920 Beilen Dienstbode Brandstichting DR 6 jaar 29-08-1867 1683 Nee Ook wel genaamd Hillechien Leeuwerink
Huisman Albertus M 07-11-1844 Vaassen 23-02-1881 Vaassen Arbeider Moord GL 10 jaar 23-02-1867 1653 Nee  
Kluin Lambertus M 17-09-1842 Vaassen 11-09-1867 Leeuwarden Arbeider idem GL 10 jaar idem idem Ja  
van Kessel Johanna V 09-04-1846 Schijndel 27-08-1878 Schijndel Dienstbode Brandstichting NB 20 jaar 26-05-1867 1668 Nee  
Steevens Elisabeth V 18-12-1812 Nijmegen na 1867 ? Winkelierse Brandstichting GL 12 jaar 06-03-1867 1654 ? Overleden vóór 1899.
van Houte Jannetje V 22-11-1835 Kruiningen 01-07-1874 Den Bosch Landbouwster Vergiftiging ZL 20 jaar 14-02-1867 1651 Ja  
de Schaaf Willem M 07-01-1839 Franeker 08-05-1888 Amsterdam Schilder Doodslag / Diefstal FR 20 jaar 20-10-1866 1632 Nee  
van Ommen Wouter M 24-10-1818 Eemnes 28-09-1893 Baarn Timmerman Geweld Ambtenaar UT 20 jaar 23-01-1867 1647 Nee  
van Rossum Petronella V 18-09-1811 IJsselstein 15-12-1896 Woerden Huisvrouw Kindermoord ZH 10 jaar 27-06-1866 1613 Nee  
Mulder Ludwig Wilhelm M 09-11-1814 Rees 29-12-1883 Haarlem Orgelmaker Brandstichting ZH 15 jaar 25-07-1866 1617 Nee  
Sytsma Albert M 23-04-1838 Leeuwarden 27-08-1869 Leeuwarden Arbeider Diefstal art.381 GR 20 jaar 25-07-1866 1617 Ja  
Ruiter Benne Everts M 11-06-1821 Drachten 29-02-1872 Leeuwarden Arbeider idem GR 20 jaar idem idem Ja  
Bliemer Dirk M 22-09-1839 Assendelft 23-05-1920 Krommenie Wever Kindermoord NH 20 jaar 17-03-1866 1596 Nee  
Janssen Petrus M 13-03-1825 Roggel 20-04-1870 Leeuwarden Landbouwer Vadermoord LB 20 jaar 21-07-1865 1554 Ja  
Rutten Johanna Hubertina V 12-02-1838 Gremelslo (B) 16-03-1869 Woerden Landbouwster idem LB 20 jaar idem idem Ja  
de Mooij Johannes Wilhelmus Alexander M 03-09-1838 Amsterdam 20-04-1891 Leeuwarden Kleermaker Moord / Diefstal DR 26 jaar 21-08-1865 1558 Ja  
van Schenck Johan Koenraad M 09-08-1839 Amsterdam 23-02-1928 Breda Kleermaker idem DR 26 jaar idem idem Nee Ontsnapt 15-06-1868 met 5 anderen. Krijgt 6 maanden extra straf.
Lehmann Hendrikus M 28-11-1840 Oldenzaal 04-02-1875 Leeuwarden Schoorsteenveger Diefstal art.381 GL 20 jaar 14-04-1865 1539 Ja  
Duivelshof Bernardus M 27-05-1838 Oldenzaal 19-03-1908 Nijverdal Wever idem GL 20 jaar idem idem Nee  
Hulsbeek Hendrik Jan M 09-05-1827 Enschede na 1896 ? Wever idem GL 15 jaar idem idem Nee Ontsnapt 15-06-1868 met 5 anderen. Krijgt 6 maanden extra straf.
Jansen Louis Franciscus M 24-08-1833 Amsterdam 12-02-1879 Arnhem Kleermaker Brandstichting NH 15 jaar 10-03-1865 1534 Nee  
Engelaar Pieternella V 15-02-1837 Kapelle 13-10-1868 Woerden Huisvrouw Kindermoord ZL 10 jaar 19-12-1864 1521 Ja  
Kolk Hendrikje V 03-03-1843 Oosteinde 11-09-1876 Oosteinde Huisvrouw Vergiftiging DR 20 jaar 29-09-1864 1510 Nee  
Veldink Christoffel M 11-02-1843 Groenlo 13-07-1913 Doetinchem Klompenmaker Brandstichting GL 20 jaar 03-09-1864 1506 Nee Ontsnapt 15-06-1868 met 5 anderen. Krijgt 6 maanden extra straf.
Kelderman Hendrika V 24-12-1840 Zelhem 21-05-1871 Woerden Huisvrouw Vergiftiging GL 15 jaar 03-08-1864 1502 Ja  
Mooij Klaas Pieterse M 08-02-1822 Egmond-Binnen 14-09-1900 Egmond-Binnen Timmerman Brandstichting NH 20 jaar 03-08-1864 1502 Nee  
Korsten Adriaan M 18-06-1834 Schijndel 02-04-1868 Leeuwarden Landbouwer Kindermoord NB 20 jaar 07-04-1864 1484 Ja  
Dekker Jan M 21-04-1835 Zuid Scharwoude 15-10-1864 Leeuwarden Arbeider Brandstichting NH 10 jaar 24-02-1864 1476 Ja  
Poppers Simon Meijer M 11-12-1817 Winterswijk 19-02-1871 Winterswijk Koopman Brandstichting GL 10 jaar 19-02-1864 1475 Nee Bij geboorte ingeschreven als Simon Meijer. Ook wel genaamd Simon Popper.
Raijmakers Jakobus M 09-08-1817 Hoge Zwaluwe 14-07-1865 Leeuwarden Bouwman Brandstichting NB 20 jaar 08-01-1864 1468 Ja  
Wilson Henry M 09-11-1841 Bremen (D) 26-03-1869 Leeuwarden Matroos Moord NH 10 jaar 10-11-1863 1459 Ja Eigenlijk genaamd: Heinrich Wolfken. Wonend te New York.
Carp Jurjen M 07-01-1841 Seester (D) na 1871   Matroos idem NH 10 jaar idem idem Nee Na zijn vrijlating in 1871 over de grens gezet.
Goerée Renger Hendriks M 10-11-1842 Wildervank 30-10-1899 Wildervank Matroos idem NH 5 jaar idem idem Nee  
Meijer Frans M 09-10-1842 Nieuwe Pekela na 1863 ? Matroos idem NH 5 jaar idem idem ?  
Welker Johannes M 14-02-1842 Veendam 30-10-1866 Veendam Matroos idem NH 5 jaar idem idem Nee  
Scheideman Berend M 01-09-1840 Epe 17-07-1878 Epe Boerenknecht Brandstichting GL 20 jaar 23-10-1863 1456 Nee  
Wilbrink Grietje V 02-02-1830 Rhienderen 08-02-1871 Woerden Huisvrouw Vergiftiging GL 20 jaar 05-09-1863 1447 Ja  
van Miltenburg Johannes Hermanus M 17-05-1818 Ouder Amstel 31-12-1865 Leeuwarden Veehouder Brandstichting NH 20 jaar 10-08-1863 1443 Ja  
van Heugten Franciscus M 25-04-1839 Asten 24-05-1880 Leeuwarden Arbeider Moord / Diefstal NB 20 jaar 21-12-1862 1403 Ja  
Schuurman Cornelis M ~02-02-1808 Culemborg 22-04-1877 Leeuwarden Kuiper Moord NH 20 jaar 04-08-1862 1383 Ja  
van den Boer Joanna V 10-11-1835 Heukelom 19-12-1877 Tilburg Huisvrouw Brandstichting NB 20 jaar 28-06-1862 1378 Nee  
Berthout Anna Maria V 01-12-1823 Tilburg 21-04-1878 Tilburg Huisvrouw Brandstichting NB 10 jaar 16-06-1862 1376 Nee  
van de Pol Barend M 06-11-1824 Barneveld 04-01-1901 Barneveld Dagloner Vergiftiging GL 20 jaar 14-08-1862 1384 Nee  
Koetsveld Karel M 29-06-1827 Barneveld 22-07-1881 Ede Dagloner idem GL 20 jaar idem idem Nee  
van Schipbroek Cornelisje V 17-05-1826 Garderen 09-11-1862 Woerden Huisvrouw idem GL 20 jaar idem idem Ja Gehuwd met Koetsveld
van Schipbroek Lijsje V 06-03-1824 Garderbroek 09-05-1862 Arnhem Huisvrouw idem GL n.v.t. idem idem Ja Overleden vóór gratiebeslissing, gehuwd met van de Pol. Bevalt op 22-04-1862 in de gevangenis van Arnhem van een zoon: Evert van de Pol
Mol Hendrik Gerrit M 28-01-1813 De Werken 01-07-1878 Leeuwarden Mandenmaker Brandstichting ZH 20 jaar 12-09-1862 1389 Ja  
Wolsink Alef Jan M 24-07-1825 Doetinchem 18-09-1916 Doetinchem Arbeider Brandstichting GL 15 jaar 25-04-1862 1368 Nee  
Polderman Adriaan M 04-04-1810 Sint Laurens 27-04-1865 Leeuwarden zonder beroep Moord ZL 20 jaar 26-11-1861 1343 Ja  
Schafstal Gerhard Heinrich M 15-01-1833 Heisterberg (D) 05-08-1872 Leeuwarden Bakker Brandstichting NH 20 jaar 07-01-1862 1350 Ja Ontsnapt 15-06-1868 met 5 anderen. Krijgt 6 maanden extra straf.
van Dalen Hendrikje V 11-10-1822 Haulerwijk 07-12-1874 Haulerwijk zonder beroep Brandstichting FR 5 jaar 18-09-1861 1331 Nee  
van Drunen Adrianus M 10-07-1807 ? Steenwijk ? na 1871   Arbeider Brandstichting NB 20 jaar 26-10-1861 1338 Nee Kwam vrij in 1871. Woonde te Steenwijk. Geboortedatum en -plaats niet zeker.
Speijer Jasper M 13-02-1825 Nieuwerkerk na 1878   Zeilenmaker Brandstichting ZH 20 jaar 21-10-1861 1337 ? Woont 1878 te Rotterdam.
Gepost door op Geen opmerkingen:
Abonneren op: Posts (Atom)